Ποιητική Αυτοχειρία: Σωματικός Θάνατος- Πνευματική Αθανασία

Συχνό φαινόμενο στον κόσμο της λογοτεχνίας η αυτοχειρία των διανοούμενων. Με κυριότερο αίτιο την ψυχική ασθένια και ύστερα τις σωματικές ασθένειες, οι λογοτέχνες- και δη οι ποιητές/ποιήτριες- που έχουν αυτοκτονήσει ανά τον κόσμο ειναι ουκ ολίγοι. Μεγαλύτερο μέρος των αυτόχειρων ειναι γυναίκες, όπως ισχυρίζεται μια θεωρια( Sylvia Plath effect). Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Journal of Psychiatric Research, οι καλλιτέχνες, και συγκεκριμένα οι ποιητές, ειναι πιό επιρρεπείς στο να υποκύψουν σε ψυχικές ασθένειες και κατ’επέκταση στην αυτοκτονία.

Σήμερα, την παγκόσμια ημέρα κατά της αυτοκτονίας, ας δούμε 4 αυτόχειρες ποιητές των οποίων τα έργα έχουν αγγίξει πολλές ζωές και αποτελούν σημαντική προσθήκη στην παγκόσμια λογοτεχνική κοινότητα.

Sylvia Plath

Γύρω από το θάνατό της έχουν ειπωθεί πολλά. Είναι σε όλους γνωστός ο τρόπος με τον οποίο έβαλε τέλος στη ζωή της, και αν δεν είναι διαβάστε για αυτόν ΕΔΏ, καθώς και η ταραχώδης ψυχική της υγεία που τη συνόδευε από τα φοιτητικά της χρόνια, η οποία τελικά την οδήγησε στην αυτοκτονία. Η κατάσταση της ζωής της είχε τεράστιο αντίκτυπο στο λογοτεχνικό της έργο το οποίο κατά κύριο λόγο πραγματεύεται το θάνατο και την αναγέννηση, όπως το ποίημα της Edge. Τα ποιήματά της Πλαθ, αλλά και το μοναδικό πεζό κείμενό της, Ο Γυάλινος Κώδων, διακατέχονται από έναν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.

Απόσπασμα από το Lady Lazarus, ένα από τα πιο γνωστά της ποιήματα:

And I a smiling woman.

I am only thirty

And like the cat I have nine times to die.

This is Number Three.

What a trash

To annihilate each decade.

“Lady Lazarus” from Collected Poems

Η Πλαθ αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και άλλες δύο φορές, ανεπιτυχώς βέβαια, εξ ου και ο στίχος «This is Number Three».

>Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για την ψυχική κατάσταση της Σύλβια Πλαθ διαβάστε εδώ: Ψυχαναλύοντας τη Sylvia Plath: Το Σύνδρομο της Ηλέκτρας και οι Αυτοκτονικές Τάσεις

---

Anne Sexton

Το Wanting to Die, ένα από τα πιο γνωστά της ποιήματα, είναι αυτό που με τον εξομολογητικό του χαρακτήρα μας επιτρέπει να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά στο μυαλό της Σέξτον και να κατανοήσουμε πως αντιλαμβανόταν την αυτοκτονία:

Since you ask, most days I cannot remember.

I walk in my clothing, unmarked by that voyage.

Then the almost unnameable lust returns.

Even then I have nothing against life.

I know well the grass blades you mention,

the furniture you have placed under the sun.

But suicides have a special language.

Like carpenters they want to know which tools.

They never ask why build.

“Wanting to Die” from The Complete Poems

Όπως φαίνεται στο απόσπασμα η Σέξτον ισχυρίζεται ότι οι αυτοκτονικές τάσεις την προσεγγίζουν με λαγνεία, «Then the almost unnameable lust returns» , σχεδόν σαν ο θάνατος να κρύβει ερωτική επιθυμία.

---

Κατερίνα Γώγου

Η Γώγου της οποίας η ποίηση χαρακτηριζόταν από τις πολιτικές της πεποιθήσεις και τις κοινωνικές της ευαισθησίες, δεν ήθελε να συγκαταλέγεται στους ποιητές: «Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ είναι μη γίνω “ποιητής”. Μην κλειστώ στο δωμάτιο ν’ αγναντεύω τη θάλασσα κι απολησμονήσω».

Το ποίημά της «Δε Γίνεται να Σηκωθώ» μαρτυράει έναν μελαγχολικό τόνο και μια ματαιότητα:

Δεν μπορώ. Δε γίνεται να σηκωθώ. Δεν κοιμάμαι.

Ξημέρωμα. Στερητικά.

Βαριά. Πολύ. Εκ γονιδίου η χαρμάνα. Η ψυχολογική.

[…]

Όχι. Κρυώνω. Ζεσταίνομαι.

Καυτό πάγο στους κροτάφους μου βάζουν ν’ανακουφιστώ…

“Δε Γίνεται να Σηκωθώ” από τη συλλογή Με Λένε Οδύσσεια

---

Κώστας Καρυωτάκης

 Ο έρωτας του με την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη είναι σε όλους γνωστός. Έρωτας πλατωνικός και ατυχής αφού η ασθένεια του δεν του επέτρεπε να συνάψει ερωτικές σχέσεις. Σε μία επιστολή του προς την ποιήτρια τον Ιούνιο του 1922, αφού είχε προηγηθεί η πρόταση γάμου που του έκανε η Πολυδούρη, έγραφε: «Χρυσή μου, γιατί με ρωτάς αν πονώ στη σκέψη ότι μ’ αγαπάς έτσι; Πονώ επειδή σ’ αγαπώ περσότερο από όσο εφαντάστηκα ότι μπορούσα ν’ αγαπήσω. Τι έχω κάμει λοιπόν για να μη με πιστεύεις ακόμη; Με χίλια φιλιά, Κ.».

Ποιητής της μεσοπολεμικής γενιάς και εκπρόσωπος του νεοσυμβολισμού, ο Καρυωτάκης γράφει με σαρκαστικό και πεσσιμιστικό τόνο. Δημιουργός του δικού του λογοτεχνικού ρεύματος, του καρυωτακισμού, επηρέασε πολλούς λογοτέχνες, ανάμεσά τους φυσικα η Πολυδούρη και ο Σεφέρης.

Το ποίημα του «Ώχρα Σπειροχαίτη» ονομάστηκε έτσι από το βακτήριο της σύφιλλης που είχε προσβάλλει τον ποιητή:

Ἦταν ὡραῖα σύνολα τὰ ἐπιστημονικὰ
βιβλία, οἱ αἱματόχαρες εἰκόνες τους, ἡ φίλη
ποὺ ἀμφίβολα κοιτάζοντας ἐγέλα μυστικά,
ὡραῖο κι ὅ,τι μᾶς ἐδίναν τὰ φευγαλέα της χείλη…

Τὸ μέτωπό μας ἔκρουσε τόσο ἁπαλά, μὲ τόση
ἐπιμονή, ποὺ ἀνοίξαμε γιὰ νά ῾μπει σὰν κυρία
ἡ Τρέλα στὸ κεφάλι μας, ἔπειτα νὰ κλειδώσει.
Τώρα ἡ ζωή μας γίνεται ξένη, παλιὰ ἱστορία.

Τὸ λογικό, τὰ αἰσθήματά μας εἶναι πολυτέλεια,
βάρος, καὶ τὰ χαρίζουμε τοῦ κάθε συνετοῦ.
Κρατοῦμε τὴν παρόρμηση, τὰ παιδικά μας γέλια,
τὸ ἔνστικτο ν᾿ ἀφηνόμεθα στὸ χέρι τοῦ Θεοῦ.

“Ώχρα Σπειροχαίτη” απο τη συλλογή Ελεγεία και Σάτιρες

*Εάν βιώνετε αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις, εάν σκέφτεστε την αυτοκτονία, υπάρχει ελπίδα! Δεν είστε μόνοι. Καλέστε το 1018 την 24ωρη ανώνυμη γραμμή για την παρέμβαση της αυτοκτονίας ή επισκεφθείτε την ιστοσελίδα Κλίμακα .