9 Δεκεμβρίου- Θυμήσου τα Θύματα, Απότρεψε τη Γενοκτονία

9 Δεκεμβρίου. Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης και Αξιοπρέπειας για τα θύματα του εγκλήματος της γενοκτονίας και της πρόληψης αυτού του εγκλήματος.

Τι είναι για εσένα γενοκτονία; Βάσανα προγόνων που στις πλάτες κουβαλάς; Μακρινή ιστορία; Άγνωστη λέξη;

Ότι και να σημαίνει για εσένα ατομικά, η γενοκτονία δεν αφορά το κάθε άτομο ξεχωριστά. Μας αφορά και μας αγγίζει όλους σαν ανθρώπινη φυλή.

αφίσα του ΟΗΕ για τη γενοκτονια. Ένα χέρι που τα δάχτυλα είναι αναμένα κεριά. — «Θυμήσου τα θύματα, απότρεψε τη γενοκτονία» λέει η αφίσα του ΟΗΕ που σχεδιάστηκε ειδικά για την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων των Γενοκτονιών (un.org)

Διαβάστε επίσης: Η Νύχτα των Κρυστάλλων: Δύο Ποιήματα Κατά του Αντισημιτισμού

Ραφαήλ Λέμκιν- Εδραίωση της γενοκτονίας

Γενοκτονία [1]. Ένας όρος που δεν υπήρχε στα λεξιλόγια των ανθρώπων πριν το 1944. Ένα έγκλημα μη αναγνωρίσιμο πριν το 1948. Ανήκουστο. Πώς γίνεται η δολοφονία ενός μόνο ατόμου να θεωρείται και να δικάζεται ως έγκλημα από την εποχή του Κάιν και Άβελ αλλά οι μαζικές δολοφονίες όχι μέχρι μόλις 72 χρόνια πριν;

Αυτή η ερώτηση βασάνιζε και το Ραφαήλ Λέμκιν [2], Πολωνοεβραίο νομικό και γλωσσολόγο, υπέρμαχο των δικαιωμάτων των θυμάτων των γενοκτονιών στη μνήμη και τη δικαιοσύνη και δημιουργό της λέξης genocide (γενοκτονία). Στόχος του να μην αφήσει την φλόγα των γενοκτονημένων ψυχών να σβήσει από τη μνήμη της ανθρωπότητας και να δημιουργήσει το πλαίσιο ώστε να αποτραπούν μελλοντικά τέτοιου είδους θηριωδίες. Οι προσπάθειές του ξεκίνησαν το 1933, πολύ πριν ξεκινήσουν οι συστηματικές μαζικές δολοφονίες στη Ναζιστική Γερμανία. Εντάθηκαν όμως όταν έμαθε για τη δολοφονία 49 συγγενών του από το ναζιστικό καθεστώς. Χάρη σε αυτόν σήμερα τιμούμε και θυμόμαστε τα θύματα αυτού του αποτρόπαιου εγκλήματος. Αυτός ο άνθρωπος, με τις ακούραστες προσπάθειές του, κατάφερε να να αναγνωριστεί η γενοκτονία ως έγκλημα στις 9 Δεκεμβρίου 1948 από τον ΟΗΕ και να δικαιωθεί η μνήμη εκατομμυρίων αθώων.

Γενοκτονία ή ψυχοκτονία

Άμα είσαι ουδέτερος μεταξύ του θύτη και του θύματος, είσαι πάντα με τον θύτη
Νίκος Λυγερός

Αναγνωρίζεται όμως πράγματι από όλους τους ανθρώπους ή τους ηγέτες κρατών; Η απάντηση είναι όχι. Όπως ισχυρίζεται ο Νίκος Λυγερός [3], στρατηγικός αναλυτής, στόχος των γενοκτόνων είναι οι ψυχές των δολοφονημένων. Τι σημαίνει όμως αυτό; Οι γενοκτόνοι είναι στυγνοί εγκληματίες, τυφλωμένοι από τη δίψα τους για εθνικιστική κυριαρχία. Αφανίζουν φυλές με στόχο όχι μόνο την γεωπολιτική κυριαρχία αλλά και την κυριαρχία της λήθης. Το έγκλημα που διαπράττουν είναι γενοκτονία της μνήμης, δηλαδή το σβήσιμο της ύπαρξης της γενοκτονίας.

Εδώ είναι που ερχόμαστε όλοι εμείς οι άνθρωποι, οι ζωντανοί, υπεύθυνοι για τη μνήμη της ανθρωπότητας. Δεν σε αφορά; Κι όμως σε αφορά παραπάνω από όσο νομίζεις γιατί γεννήθηκες άνθρωπος και έτυχε να είσαι στους μη γενοκτονημένους. Γιατί έτυχε να γεννηθείς προνομιούχος. Γιατί έτυχε να μην επιθυμούν να αφανίσουν τη δική σου φυλή.

Αυτό που πρέπει πραγματικά να αναρωτηθούμε είναι “γιατί υπάρχουν άτομα τα οποία είναι άνθρωποι και αθώοι που φταίνε μόνο και μόνο που γεννήθηκαν;” όπως λέει ο Νίκος Λυγερός. Ας το αναλογιστούμε. Έχουμε όλα τα εργαλεία στα χέρια μας ώστε να μην επιτρέψουμε να ξανασυμβούν τέτοιου είδους αποτρόπαια εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Έχουμε τη δύναμη της μνήμης με την οποία δεν αφήνουμε τις χαμένες ψυχές να ξεχαστούν.

Η μεγαλύτερη γενοκτονία που μπορεί να κάνετε είναι να μη δώσετε ανθρώπινη υπόσταση στους νεκρούς
Νίκος Λυγερός

Ας μην αφήσουμε τη γενοκτονία να γίνει και ψυχοκτονία.

Δύο ποιήματα για τη γενοκτονία

Ας πάρουμε παράδειγμα και από τους λογοτέχνες, πάντα παρόντες στις ανθρωπιστικές κρίσεις, έτοιμοι να αφυπνίσουν και να συσπειρώσουν λαούς. Φυσικά δεν μπορούσαν να μείνουν άπραγοι όταν ανθρώπινες ψυχές πονούσαν και αδικοχάνονταν. Έγραψαν λοιπόν σαν φύλακες μνήμης.

Γενοκτονία των Αρμενίων

1915, ημερομηνία αρχης της Αρμενικής γενοκτονίας. Φτιαγμένο απο σώματα ανθρώπων — Πηγή: Κανάλι Ένα

Μην μου κλαίς.

Θα επιστρέψω αθορυβα,
Θα επιστρέψω χωρίς θριάμβους.
Θα επιστρέψω χωρις στροβίλους
και τις απειλές για περισσότερους νεκρούς.
Αλλά, με τρεμάμενη φωνή από συγκίνηση για την Μνήμη των Μαρτύρων της Γενοκτονίας,
που θα κυλά απαλά μέσα στο
άπειρο της Αιωνιότητας.
Μια αόρατη και αχνή σκιά.
Δεν θα κάνω ξαφνική επιδρομή
μέσα στα μεσάνυχτα, αλλά θα φωτίζω τις μνήμες όπως απαλά χαϊδεύει ο ηλιάτορας το λουλούδι
της άνοιξης.
Απαλά και με ευγνωμοσύνη
θα είμαι εκεί που ήθελα να είμαι...
Τον Απρίλιο στην αχνή μελωδία
του λυκόφωτος,
Και εγώ, και εσύ, δεν θα ειμαστε φοβισμένοι, αλλά δυνατοί και θαρραλέοι αντλώντας από την Μνήμη των προγόνων μας.
Παράξενα, αυτά τα όμορφα όνειρα των νεκρών, αντί να σε πλημμυρίζουν μελαγχολία
και θυμό, σου δημιουργούν
ελπίδα και ηλιαχτίδα ζωής.
Θα επιστρέψω σε σένα, που
με έβλαψες περισσότερο.
Μπορεί να μην αισθάνεσαι
το χέρι μου πάνω στο κεφάλι σου,
Θα γίνω τόσο επίκαιρος και άπειρα αόρατος, και θα φωτίζω την ψυχή σου, εκεί που το αίμα πότισε την γη με το αίμα μου, αλλά έδωσε ζωή και άνθισε η φύση πάνω στα ερείπια που κατάστρεψες, ως απάνθρωπος και τυφλός πορθητής.
Μην κλαίς ίσως δεν θα γνωρίζεις
ότι θα είμαι πάντα κοντά σου,
γλυκέ μου απόγονε και αυτό θα
στηρίζει το πνευμα σου, την καρδιά σου, τη ψυχή γι'αυτό
Μην Κλαίς

Armenologio [4]

Ένα πολύ δυνατό ποίημα, με ένα πολύ ηχηρό μήνυμα. Οι ψυχές των γενοκτονημένων μένουν για πάντα μέσα στους απογόνους τους. Δημιουργούν μια συλλογική μνήμη, μια συλλογική συνείδηση και δίνουν δύναμη στους ζωντανούς. Αν και μιλάει η φωνή του γενοκτονημένου, μας αφήνει με έναν γλυκό απόηχο ελπίδας.

Ποντιακή γενοκτονία

Γραμμα G, αρχικό του genocide φτιαγμένο από ανθρώπους. — Πηγή: Pireauspress.gr

Της Μαύρης Θάλασσας το νερό
είναι το πιο γλυκό από τ' άλλα
γιατί το μισό εγέμισε
από των ματιών το κλάμα.

Μα και του Πόντου τα βουνά
είναι πιο άγρια δασωμένα
για δεν τα πότισε βροχή
παρά μονάχα αίμα.

Στους δρόμους του ξεριζωμού
η φρίκη τους στοιχειώνει,
κι από τα δάκρυα των παιδιών
χορτάρι δεν φυτρώνει.

Οι εκκλησίες γκρεμίστηκαν
μα ακόμα αχολογούνε,
είναι οι ψυχές που κράζουν
τα κορμιά για να θαφτούνε.

Στον Πόντο αν βρεθείς
ποτέ μη λησμονήσεις.
Το νερό του είναι απ' το αίμα σου,
το χώμα απ' το κορμί σου,
και ο αέρας που φυσά
απ' την αναπνοή σου.

Γιώργος Αγγελακόπουλος [5]

Ο ποιητής αν και δεν είναι Ποντιακής καταγωγής καταφέρνει να μεταδώσει τον πόνο της γενοκτονίας. Ζωγραφίζει ζωντανές εικόνες με τις λέξεις του και έχει γίνει μέρος της συλλογικής συνείδησης των γενοκτονημένων, δείχνοντάς μας έμπρακτα πως η γενοκτονία μας αγγίζει όλους.

Ο καθένας μας είναι υπεύθυνος για τη μνήμη της ανθρωπότητας
Νίκος Λυγερός

Ας εμπνευστούμε από τα παραπάνω ποιήματα και ας φροντίσουμε ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια αποτρόπαια εγκλήματα εις βάρος της ανθρωπότητας. Κάθε ζωή μετράει και έχει να προσφέρει πολλά. Ας διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή.

Αν θες να μάθεις περισσότερα για τις γενοκτονίες δες το video από τη διάλεξη του Νίκου Λυγερού στη Λάρισα με θέμα “Από τους γενοκτονημένους λαούς στα Δικαιώματα της Ανθρωπότητας”: