Η Νύχτα των Κρυστάλλων: Δύο Ποιήματα Κατά του Αντισημιτισμού

I am a Jew. Hath not a Jew eyes? Hath not a Jew hands, organs, dimensions, senses, affections, passions; fed with the same food, hurt with the same weapons, subject to the same diseases, healed by the same means, warmed and cooled by the same winter and summer as a Christian is?
Merchant of Venice III i.49-61

9 Νοέμβρη 2021. Διεθνής Ημέρα κατά του Αντισημιτισμού και του Φασισμού. Η Εβραϊκή κοινότητα κουβαλάει αιώνες ρατσισμού και διωγμών στους ώμους της. Αποκορύφωμα το ολοκαύτωμα των Εβραίων κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

9 Νοέμβρη 1938. Η Νύχτα των Κρυστάλλων [1]. Το πρώτο πογκρόμ εναντίων των Εβραίων στη ναζιστική Γερμανία. Εκείνη τη νύχτα 30.000 Εβραίοι αιχμαλωτίστηκαν και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, γεγονός που προκάλεσε παγκόσμια κατακραυγή. Επτά δεκαετίες μετά από αυτό το απόκοσμο και αποκρουστικό γεγονός οι Εβραίοι ακόμα αντιμετωπίζουν εκδηλώσεις ρατσισμού, ακόμα και στην Ελλάδα [2].

Kristallnacht: Φωτογραφία μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων — https://www.history.com/topics/holocaust/kristallnacht

Το ζήτημα του Αντισημιτισμού δεν μπορούσε φυσικά να περάσει αδιάφορο στο λογοτεχνικό κόσμο. Από τον Shakespeare μέχρι τον Εγγονόπουλο, συγγραφείς και ποιητές από όλο τον κόσμο και από διάσκορπες χρονικές περιόδους έχουν θίξει ζητήματα αντισημιτισμού στα κείμενά τους. Έχω διαλέξει για εσάς δύο ποιήματα που περιγράφουν την Εβραϊκή κουλτούρα από μια ανθρωπιστική πλευρά απαλλαγμένη από προκαταλήψεις. Ποιήματα που φέρνουν στο προσκήνιο το τι έχει υποφέρει αυτός ο λαός μέσα από τα μάτια σιωπηλών παρατηρητών που καθόλου σιωπηλοί δεν έμειναν. Ας βιώσουμε μέσα από τις ψυχές αυτών των ανθρώπων τη βαρβαρότητα που υπέστησαν και ας αναλάβουμε δράση ώστε να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη.

The Ghetto

https://www.irishtimes.com/culture/books/lola-ridge-a-great-irish-writer-and-why-you-ve-never-heard-of-her-1.2816113

Πρώτη ποιήτρια η Lola Ridge [3].Φεμινίστρια και υπερασπίστρια της εργατικής τάξης, με τη γραφή της άγγιξε τις ψυχές των κατατρεγμένων από τις αδικίες και τις κοινωνικές ανισότητες. Πιο γνωστό της ποίημα το μακροσκελές The Ghetto [4] στο οποίο εξετάζει τις ζωές της Εβραϊκής εργατικής τάξης στα Γκέτο της Αμερικής.

I room at Sodos'--in the little green room that was Bennie's--
With Sadie
And her old father and her mother,
Who is not so old and wears her own hair.

Old Sodos no longer makes saddles.
He has forgotten how.
He has forgotten most things--even Bennie who stays away
and sends wine on holidays--
And he does not like Sadie's mother
Who hides God's candles,
Nor Sadie
Whose young pagan breath puts out the light--
That should burn always,
Like Aaron's before the Lord.

- The Ghetto II. Lola Ridge, The Ghetto and Other Poems

Η ποιήτρια επηρεασμένη από τη ζωή της στο Lower East Side (κάτω ανατολική πλευρά του Μανχάταν) όπου βρίσκονται τα περισσότερα Γκέτο και οι πιο πολλές φτωχογειτονιές συνθέτει το ποίημα με κύρια θεματική τη ζωή της Εβραϊκής εργατικής τάξης στα Γκέτο της Αμερικής.

Το ποίημα κατακλύζεται από στοιχεία της Εβραϊκής κουλτούρας και η Ridge μας προσφέρει μια ματιά από την κλειδαρότρυπα μέσα στην προσωπική ζωή μιας Εβραϊκής οικογένειας με τα προβλήματα και τους κόπους της. Μας δείχνει, με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η εργατική τάξη, αλλά και τις ομοιότητες που έχει μια Εβραϊκή οικογένεια με κάθε άλλη οικογένεια.

Ένα ποίημα που με βοήθησε να κατανοήσω λίγο παραπάνω την Εβραϊκή κουλτούρα και έφερε στο οπτικό μου πεδίο τις δυσκολίες αυτής της κατατρεγμένης κοινωνικής ομάδας.

Kristallnacht

Η δεύτερη ποιήτρια είναι η AI [5], ή αλλιώς Florence Anthony, η οποία άλλαξε το όνομά της σε AI που στα Ιαπωνικά σημαίνει “αγάπη”. Η μιγάδα ποιήτρια αναγνωρίστηκε για τη φεμινιστική γραφή της και το ταλέντο της να δίνει φωνή στους περιθωριοποιημένους. Ανάμεσα σε αυτές της τις προσπάθειες βρίσκεται και το ποίημα Kristallnacht [6], που αφορά τη Νύχτα των Κρυστάλλων.

The Jewess stood behind
 the millinery shop window 
and cursed us 
and it seemed like the great wind
 of the bible was there with her

Όπως στα περισσότερα ποιήματά της, έτσι και σε αυτό, κυρίαρχο στοιχείο είναι ο δραματικός μονόλογος. Το “εγώ” του ομιλητή διαπερνά τους στίχους και θέτει έναν κοφτερό τόνο στο ποίημα που μας αφυπνεί. Πόσο προκατειλημμένα το ναζιστικό καθεστώς αντιμετώπιζε τους Εβραίους; Πόσο απερίσκεπτα απέρριπτε την ατομικότητά τους και τους αντιμετώπιζε σαν μια τοξική φυλή;

Her tongue was a snake
Medusa I thought.

Ολόκληροι λαοί δηλητηριάστηκαν από αβάσιμες προκαταλήψεις εναντίων μιας μερίδας ανθρώπων λόγω των διαφορετικών θρησκευτικών τους πεποιθήσεων για την ικανοποίηση ενός ναζιστικού βίτσιου.

My voice and the voices 
of the other good citizens of Berlin
was a black wave filled with stars
that would wash over the Jews

Ένα πολυεπίπεδο ποίημα που καταδεικνύει τη ματαιότητα του ναζισμού και ανυψώνει την ισότητα των λαών.

Κλείνοντας θα σας αφήσω με ένα video και μια σκέψη που ελπίζω να δείχνουν την διαχρονικότητα του προβλήματος. Αν και το παρακάτω πείραμα δημιουργήθηκε με αφορμη την δολοφονία του Martin Luther King και το ρατσισμό απέναντι στους Αφροαμερικανούς, είναι ένας πολύ σημαντικός δείκτης για την επίδραση του ρατσισμού στους ανθρώπους. Τα βιολογικά χαρακτηριστικά δεν μας καθιστούν ανώτερους ή κατώτερους.

Δεν είμαστε ίδιοι αλλά είμαστε ίσοι.