Seamus Heaney: Ένας Ποιητικός Αρχιτέκτονας

Between my finger and my thumb
The squat pen rests
I’ll dig with it.
[1] Seamus Heaney, “Digging” from Death of a Naturalist. Copyright 1966 by Seamus Heaney.

Οι τελευταίοι στίχοι του γνωστότερου ποιήματος του Seamus Heaney [2]. Όπως το είπε, το έκανε, έσκαψε με την πένα του.Ο Heaney ήταν Βορειο-Ιρλανδός ποιητής, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ένας άνθρωπος του οποίου η ποιητική τέχνη έμοιαζε να πηγάζει φυσικά από μέσα του, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν μόχθησε για να φτάσει εκεί που έφτασε. Γεννημένος σε μια χώρα βασανισμένη από την καταπίεση της Αγγλίας, τα ποιήματά του κατακλύζονται από θέματα Ιρλανδικής ιστορίας και σύνδεσης του λαού με το εύφορο έδαφος. Ένας από τους αγαπημένους μου ποιητές και ο άνθρωπος του οποίου τα έργα με έσπρωξαν προς την ποιητική συγγραφή. Κάθε φορά που διαβάζω κάτι δικό του νιώθω τόσο βαθιά επηρεασμένη που μου δίνεται ένα έναυσμα να ξεκινήσω τη συγγραφική μου σύνθεση.

Seamus Heaney sitting on a bench, looking at the camera, holding a book. — Photo at Britannica Encyclopedia: https://www.britannica.com/biography/Seamus-Heaney

Εδώ παραθέτω ένα πολύ γνωστό του ποίημα [3], που έχει χρησιμοποιηθεί αμέτρητες φορές από μελλόνυμφους στους όρκους γάμου τους.

Το Ποίημα

Scaffolding

Masons, when they start upon a building,
Are careful to test out the scaffolding

Make sure that planks won’t slip at busy points,
Secure all ladders, tighten bolted joints.

And yet all this comes down when the job’s done
Showing off walls of sure and solid stone.

So if, my dear, there sometimes seem to be
Old bridges breaking between you and me

Never fear. We may let the scaffolds fall
Confident that we have built our wall.

"Scaffolding" from Opened Ground: Selected Poems 1966–1996 by Seamus Heaney. Copyright © 1998 by Seamus Heaney.

Σκαλωσιές

Οι κτίστες όταν ένα οικοδόμημα ξεκινούν
Φροντίζουν τις σκαλωσιές να δοκιμάσουν

Σιγουρεύονται πως οι σανίδες δεν θα γλιστρήσουν στα υπό πίεση σημεία
Ασφαλίζουν όλες τις σκάλες, σφίγγουν τα μπουλόνια στους αρμούς

Κι όμως όλα αυτά αφαιρούνται όταν τελειώσει η δουλειά
Επιδεικνύοντας τοίχους σταθερής και συμπαγούς πέτρας

Οπότε εάν, μονάκριβή μου, κάποιες φορές μοιάζουν
Οι γέφυρες μεταξύ μας να σπάζουν

Μη φοβάσαι. Μπορούμε να αφήσουμε να πέσουν οι σκαλωσιές μας
Σίγουροι πως έχουμε χτίσει τον τοίχο μας

Μετάφραση Κατερίνα Νικολάου

Λίγα Λόγια για το Scaffolding

Το ποίημα Scaffolding (Σκαλωσιές) αφορά το γάμο και τους ερωτικούς δεσμούς [4]. Γράφτηκε σε μια εποχή που ο ποιητής και η γυναίκα του, Marie, περνούσαν μια κρίση στο γάμο τους. Έτσι ο Heaney συνέθεσε το ποίημα για να την καθησυχάσει και να της δείξει ότι ο δεσμός τους είναι πιο δυνατός από ποτέ.

Photo from Griffin Poetry Prize: https://www.britannica.com/biography/Seamus-Heaney

Ένα από τα ερωτικά ποιήματα του Seamus Heaney, σπάνιο φαινόμενο στην ποίησή του η οποία διακατέχεται από συμβολισμούς της Ιρλανδικής φύσης και ιστορίας όπως είπαμε και πριν. Το ποίημα είναι γραμμένο σε ομοιοκατάληκτα δίστιχα, ποιητική μορφή που ο Heaney δε συνηθίζει να χρησιμοποιεί. Όμως, κάθε στοιχείο που ο ποιητής τοποθετεί στην ποίησή του έχει κάποια χρησιμότητα.

Το ποίημα αναφέρεται στο ζευγάρωμα, στον έρωτα μεταξύ δύο ανθρώπων χτισμένο με τόσο καλά θεμέλια που αντέχει στο χρόνο. Ακόμα και τα μικρά καυγαδάκια δεν μπορούν να ρίξουν το σταθερό κτίσμα που το ζευγάρι έχει χτίσει ανά τα χρόνια, γι’αυτό οι σκαλωσιές μπορούν να φύγουν άφοβα και το σπίτι της αγάπης τους να μείνει άθικτο και περήφανο.

Ποιά θα ήταν πιο ταιριαστή μορφή λοιπόν για ένα τέτοιο ποίημα από τα ζευγαρωτά δίστιχα; Σαν τεχνίτης της ποιητικής, ο Heaney όπως πάντα μας προσφέρει ολόκληρη την εμπειρία που η ποίηση έχει να δώσει. Δεν διαβάζουμε απλώς το ποίημα, αλλά βλέπουμε το νόημά του να ξεδιπλώνεται μπροστά μας, μπορούμε να το βιώσουμε με τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα μας. Όπως είχαμε πεί στο αφιέρωμα για τη Maya Angelou που μπορείτε να το βρείτε εδώ, η ποίηση είναι για να διαβάζεται. Αυτό ακριβώς καταφέρνει και ο Seamus Heaney, όχι μόνο στο συγκεκριμένο ποίημα αλλά σε ολόκληρη την ποιητική του πορεία.

Ένας άνθρωπος του οποίου τα ποιήματα έκαναν τον κόσμο ένα λίγο καλύτερο μέρος. Όπως είπε η γυναίκα του σε μια συνέντευξη [5] μετά το θάνατό του, δέχθηκε πάνω από 800 γράμματα και ποίηματα από ανθρώπους των οποίων τις ζωές είχε αγγίξει ο Heaney με το έργο και τις πράξεις του. Ας εμπνευστούμε λοιπόν από αυτόν για να γίνουμε και εμείς ο καλύτερος εαυτός μας!